Arboretum SGGW w Rogowie

Plany

Zdjęcia

1 2 ►

Filmy

Nie dodano

Rośliny

Kolekcja roślin drzewiastych
Jest to podstawowa i największa kolekcja roślin w Arboretum. Obejmuje drzewa, krzewy i krzewinki rosnące i zimujące w gruncie na terenie ogrodu pojedynczo i w grupach. Kolekcja ma charakter uniwersalny. Do uprawy wprowadzana jest większość rodzajów i gatunków roślin, jakie mogą rosnąć w strefie klimatycznej Arboretum. W ostatnich latach szczególna uwaga jest zwracana na pozyskiwanie nowych roślin ze stanowisk naturalnych. Stanowią one obecnie zdecydowaną większość sprowadzanych roślin. Priorytet mają także taksony botaniczne przed odmianami uprawnymi. Te stanowią około 35% liczby uprawianych taksonów.
Obecny stan kolekcji (kwiecień 2011):

• Liczba taksonów: 2837
• Liczba proweniencji: 5667
• Liczba osobników: 35 750

Obecnie kolekcje dendrologiczne Arboretum SGGW są jednymi z największych i najcenniejszych w Polsce. Duża powierzchnia ogrodu pozwala na uprawę większości taksonów w wielu powtórzeniach i w dużej liczbie egzemplarzy pochodzących z różnych stanowisk naturalnego występowania i różnych ogrodów. Daje to unikalne możliwości obserwacji i badań całych populacji roślin, a nie pojedynczych egzemplarzy, jak ma to miejsce w większości innych ogrodów botanicznych i arboretów. Umożliwia to również lepsze zawiązywanie nasion. Poszczególne gatunki sadzi się często w kilku powtórzeniach w różnych warunkach oświetlenia i glebowych dla zaobserwowania różnych reakcji roślin na różne czynniki siedliskowe. Kolekcje znajdują się na terenie leśnym, na żyznych i kwaśnych glebach płowych, wśród osłaniających je wysokich sosen, dębów, grabów itp. Warunki te determinują dobór gatunkowy kolekcji roślinnych. W kolekcji przeważają gatunki leśne, cienioznośne i kwasolubne. Mniej licznie reprezentowane są rośliny kserotermiczne, światłożądne i o odmiennych preferencjach glebowych. Kolekcje sadzone są w układzie ekologicznym, tzn. według ich wymagań w stosunku do nasłonecznienia, osłony przed wiatrami, wilgotności, typu gleby itp. Nie ma podziału kolekcji na poszczególne działy geograficzne, systematyczne, morfologiczne itp.

Leśne powierzchnie doświadczalne
Leśne powierzchnie doświadczalne to niewielkie poletka z obcymi gatunkami drzew, założone w celach doświadczalnych. Posadzone tu drzewa poddaje się badaniom i obserwacjom, które mają na celu sprawdzenie wzrostu, zdrowotności i produkcyjności poszczególnych gatunków do celów gospodarki leśnej.
W rogowskim Arboretum jest około 130 poletek doświadczalnych o średniej powierzchni 0,1ha (0,05 – 0,5 ha). Zajmują one obszar ponad 18 ha. Zlokalizowane są w części północnej i wschodniej ogrodu. Posadzono na nich 75 różnych gatunków drzew obcego pochodzenia, z czego większość (ponad 50) to rośliny iglaste. Drzewa liściaste odgrywają podrzędną rolę w gospodarce leśnej, dlatego też badania nad nimi są ograniczone.
Niektóre powierzchnie założone zostały pod okapem drzewostanu, inne na otwartej przestrzeni.
Drzewa, których wyniki uprawy w Europie są wyjątkowo dobre, posadzono na większej liczbie powierzchni po to, aby sprawdzić ich wrażliwość na różnorodne warunki glebowe, oświetleniowe itp. Chodzi tu przede wszystkim o trzy szybko rosnące gatunki północnoamerykańskie: daglezję zieloną (Pseudotsuga menziesii), żywotnika olbrzymiego (Thuja plicata – patrz zdjęcie w Galerii) oraz o jodłę olbrzymią (Abies grandis).
Na powierzchniach uprawianych jest również kilka innych gatunków jodeł (Abies sp.), świerków (Picea sp.) i modrzewii (Larix sp.).
Bardzo malowniczo wyglądają poletka doświadczalne z cyprysikiem groszkowym (Chamaecyparis pisifera), sosną żółtą (Pinus ponderosa), czy choiną zachodnią (Tsuga heterophylla).
Po kilkudziesięciu latach uprawy poszczególnych gatunków, dokonuje się wstępnej oceny ich przydatności w gospodarce leśnej.

Kolekcja roślin zielnych
Kolekcje roślin zielnych zlokalizowane są głównie w alpinarium i okolicach. Obejmują roślinność pochodzenia górskiego, ale także wodną, stref bagiennych i nadwodnych. Kolekcja ta liczy obecnie ponad 640 gatunków i odmian (806 proweniencji, 6650 osobników). Poza tym na niewielkiej powierzchni w alpinarium znajduje się dział Flory Polskiej z kolekcjami roślin chronionych, zagrożonych i rzadkich. W tej części, ale także na terenie całego Arboretum spotkać można ponad 80 gatunków roślin prawnie chronionych i zagrożonych w Polsce.

Kolekcja roślin tropikalnych

Arboretum posiada 2 szklarnie o łącznym obszarze 400 m kw. Właśnie ze względu na bardzo ograniczoną powierzchnię szklarni, kolekcje, które sie tam znajdują nie są póki co udostępnione do zwiedzania. Kolekcje szklarniowe stanowią uzupełnienie kolekcji gruntowych i obejmują głównie rośliny ze strefy subtropikalnej, czyli takie, które nie miałyby szans przetrwać w gruncie. Należą do nich m.in.: sekwoja wieczniezielona (Seqoia sempervirens), dąb korkowy (Quercus suber), magnolia wielkokwiatowa (Magnolia grandiflora), Michelia figo, Afrocarpus manni, Cupressus torulosa. Zgromadzonych jest także kilka subtropikalnych oraz tropikalnych gatunków sosen: Pinus radiata, sosna pinia (Pinus pinea), sosna Montezumy (Pinus montezume), sosna długoigielna (Pinus palustris), Pinus roxburgii. Poza tym uprawiane są popularne rośliny subtropikalne i tropikalne, tj. laur, czyli tzw. listek bobkowy (Laurus nobilis), figa (Ficus carica), cykas (Cycas revoluta), awokado (Persea americana), bananowiec (Musa x paradisiaca), kawa (Coffea arabica), oliwka (Olea europaea). Rośliny te są uprawiane głównie dla celów edukacyjnych dla studentów botaniki, leśnictwa itp. Część z nich jest również wystawiana na okres maj-wrzesień na zewnątrz i można je oglądać.

Alpinarium

Alpinarium założył w latach 50-tych XX wieku ówczesny kierownik Arboretum inż. Henryk Eder. Jest to najmniejszy dział ogrodu, zajmuje powierzchnię około 1,4 ha, z czego część skalna to 15 arów.
Oprócz wyniesionych na 2 m ponad poziom gruntu skalniaków, założono tu ciąg strumyków, kilka oczek wodnych i 5-arowy staw z wyspą, na której gnieździ się kaczka krzyżówka oraz pomieszkują liczne zaskrońce.
Można obejrzeć tutaj prawie 900 gatunków i odmian roślin, pochodzących z gór całego świata. W większości są to byliny, ale nie tylko. Rosną tu także krzewy i drzewa terenów górzystych, np. strzeliste świerki serbskie (Picea omorika), kształtne limby (Pinus cembra), srebrzyste jodły kalifornijskie (Abies concolor).
Poza tym założony jest dział Flory Polskiej, z bylinami, krzewami i drzewami objętymi ochroną prawną w Polsce, a także z innymi krajowymi gatunkami rzadkimi i zagrożonymi wyginięciem. Jest to część ogrodu przeznaczona głównie dla wycieczek szkolnych, ale pożyteczna właściwie dla wszystkich zwiedzających.
Brzegi strumieni, stawy i oczka porastają bardzo liczne rośliny wodne i nadwodne. W czerwcu rozkwitają przecudne białe, żółte, różowe i czerwone grzybienie.
Nad brzegiem strumienia można dostrzec szachownice, irysy, dzwończyny, prymule, trzykrotki, tawułki, a nawet zimozielone gatunki bambusów. Najnowszą kolekcją na terenie alpinarium jest torfowisko wysokie z kolekcjami krzewów, krzewinek i bylin występujących na tego typu siedliskach, zarówno w Polsce jak i na innych kontynentach. Jest ono zasilane, podobnie jak w naturze, wyłącznie wodą deszczową. Znajduje się tam większość spotykanych w Polsce roślin torfowiskowych jak bagno zwyczajne, modrzewnica pospolita, brzoza karłowata, chamedafne północna, żurawina, wierzba borówkolistna, czermień błotna, wełnianki i płaty mchów torfowców. Z obcych roślin na torfowisku znajdują się przedstawiciele amerykańskich i wschodnioazjatyckich gatunków borówek, kalmii, borówkowców i lobelii.

Historia

Arboretum powstało w 1923 roku, zaraz po tym jak 5 lipca 1919 roku Minister Rolnictwa i Dóbr Publicznych przekazał Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego część lasów Nadleśnictwa Skierniewice do celów naukowych i badawczych. Szkoła zrzekła się z części obszaru zostawiając sobie tereny obecnego Nadleśnictwa Rogów, gdzie w 1923 roku została zbudowana siedziba Lasów Doświadczalnych SGGW. W 1925 roku prof. Edward Chodzicki – pierwszy kierownik Arboretum – założył pierwszą powierzchnię doświadczalną, na której posadził daglezję zieloną (Pseudotsuga menziesii). Dziś są to najwyższe w okolicy Rogowa drzewa (ponad 38 m wysokości). Przed wojną na terenie arboretum zakładano wyłącznie powierzchnie doświadczalne. Posadzono około 100 gatunków drzew obcego pochodzenia. Powierzchnia ogrodu wynosiła wtedy 61,58 ha. Jednak ze względu na brak stałego personelu rozwój arboretum w tym okresie był bardzo powolny. Dodatkowo po II Wojnie Światowej liczba gatunków zmalała do 51 z powodu braku opieki i dwóch bardzo mroźnych zim. W 1947 roku opiekę merytoryczną nad Arboretum przejęła Katedra Botaniki Leśnej SGGW, której kierownikiem był profesor Roman Kobendza, a bezpośrednio sprawami ogrodu zajmował się Tadeusz Szymanowski, asystent Katedry od 1 czerwca 1945 roku. Arboretum nie posiadało wówczas stałego pracownika w Rogowie. Nadzór nad prowadzonymi pracami sprawował mieszkający na miejscu inż. Edward Paprzycki, adiunkt Zakładu Urządzania Lasu, a prace należały do personelu nadleśnictwa. W tym okresie Tadeusz Szymanowski wybitnie przyczynił się do dynamicznego rozwoju Arboretum. Wtedy to zaczęto zakładać coraz to nowe poletka doświadczalne, szkółki, zakupiono nowy sprzęt, niezbędny do pielęgnacji drzewostanów. Nowe gatunki sprowadzano głównie z Arboretum w Kórniku. W 1951 roku kierownikiem arboretum został inż. Henryk Eder, który bez reszty oddał się modernizacji ogrodu. Sporządził mapy geodezyjne, wyznaczył sieć dróg, założył szkółkę, zbudował zaplecze gospodarcze i szklarnię – mnożarkę. Dzięki temu mógł powiększać kolekcje roślin w arboretum. W tym pierwszym okresie wielką pomoc okazywały inne ogrody botaniczne, a przede wszystkim arboretum kórnickie. Były to nie tylko rośliny, nasiona, sadzonki, ale i cenne rady i konsultacje profesorów Stefana Białoboka, Kazimierza Browicza, Henryka Chylareckiego, a szczególnie profesora Władysława Bugały, który był wówczas tutaj dość częstym gościem, a inż. Eder często bywał w Kórniku. W 1953 roku przy bursie studenckiej wybudowano basen kąpielowy. Inżynier postanowił wykorzystać hałdy ziemi pozostałe po wykopaniu basenu pod budowę alpinarium. Poza tym podjął się założenia parku dendrologicznego w pobliżu bursy studenckiej i pracowni naukowych SGGW. Projekt owego parku był pracą dyplomową doc. Włodzimierza Senety, wykonaną w 1951 roku w Zakładzie Architektury Krajobrazu i Parkoznastwa SGGW pod kierownictwem inż. arch. W. Niemca (Niemirskiego). Niestety, ze względów ekonomicznych Eder nie mógł w pełni wykorzystać założeń projektowych Senety. W parku znalazły się głównie rośliny ozdobne, tj. krzewuszki, żylistki, jaśminowce, tawuły, magnolie, jałowce, żywotniki. Pod budowę ogrodu skalnego wykorzystano 1,5 ha gruntu rolnego, przylegającego do arboretum od strony zakładanego właśnie parku dendrologicznego. Eder zatrudnił kilkunastu tutejszych mieszkańców i rozpoczął gromadzenie kamieni granitowych, jeżdząc po okolicznych wsiach. Zdobył także wapienie, dzięki czemu stworzył warunki do wzrostu roślinom wapniolubnym. Prace nad budową alpinarium trwały do 1960 roku. W 1952 roku Eder wydał pierwszy katalog nasion (Index seminum). Zapoczątkował w ten sposób coroczną wymianę nasion z ponad 400 ogrodami botanicznymi i arboretami na całym świecie. Do dziś jest to podstawowe źródło pozyskiwania nowych gatunków drzew i krzewów. Poza tym inżynier od początku kierowania ogrodem prowadził bardzo skrupulatnie dokumentację kolekcji roślinnych i leśnych powierzchni doświadczalnych. W 1966 roku inż. Eder odszedł na emeryturę, a jego długoletnim następcą został dr hab. Jerzy Tumiłowicz, pracownik Arboretum od 1959 roku. Liczba leśnych powierzchni doświadczalnych wciąż się powiększała, jak również kolekcje dendrologiczne, które powoli stawały się jednymi z najbogatszych w kraju. Rozwinięto kolekcje niektórych grup roślin: Acer, Betula, Viburnum, Magnolia i innych. Opublikowano wyniki uprawy i introdukcji coraz to nowych gatunków zarówno w kolekcjach dendrologicznych, jak i na leśnych powierzchniach doświadczalnych. Wybudowano szklarnie i zmodernizowano szkółkę kontenerową. Od 1970 roku Profesor Tumiłowicz podjął się opieki naukowej nad budową i rozwojem arboretum w Glinnej pod Szczecinem, gdzie sadzone były gatunki najbardziej ciepłolubne, które nie udawały się w Rogowie. Nawiązał także kontakty z instytucjami naukowymi w Chinach i Europie Zachodniej. Wydłużono czas otwarcia Arboretum. Od 2002 roku funkcję kierownika pełni mgr inż. Piotr Banaszczak. W 2004 roku Arboretum zostało członkiem BGCI. W 2005 roku zmodernizowano układ stawów i strumyków w alpinarium, a 5 lat później część alejek o łącznej długości 2,4 km. Uruchomiono stronę internetową, elektroniczną bazę danych kolekcji wraz z mapą numeryczną. Rozpoczęto organizację imprez edukacyjnych w Arboretum i na terenie LZD wspólnie z pozostałymi jednostkami Zakładu. Usprawniono infrastrukturę ogrodu o elementy informacyjno-edukacyjne, jak etykiety, tablice edukacyjne itd.

Ciekawostki

Nie dodano

Źródła zdjęć i informacji, ciekawe linki:

Arboretum

Ogród zgłosił:

Andrzej Nowiński ‚Zieleń we wnętrzach’

Wydarzenia

Aktualności