Na przestrzeni 2 ha założono: 8 ogrodów historycznych, 3 ogrody współczesne, ogród botaniczny typu bylinowego, palmiarnie.
Ocena odwiedzających:
Dodaj swoją recenzję u dołu strony!
5/5 (1)
Kategoria:
Prywatne ogrody otwarte
Szybka orientacja:
ciekawa rzeźba terenu, kolekcje roślin, ogrody tematyczne, ozdobne obiekty wodne, parking, rzeźby, toalety, wstęp płatny
Adres: ;
Województwo: pomorskie
Współrzędne GPS: 53.898159N, W
Telefony: 518 788 891
DLACZEGO WARTO ODWIEDZIĆ?
Systematycznie rozwijające się od 2004 roku nasze Ogrody stają się największą atrakcją turystyczną tego typu na Pomorzu. Są to repliki, w pomniejszonej skali, wybranych najpiękniejszych ogrodów polskich w ich rozwoju historycznym. Rekonstrukcji tej dokonaliśmy na podstawie oglądu wybranych zachowanych ogrodów charakterystycznych dla minionych epok lub na podstawie zachowanych w dokumentach opisów i rysunków. Przedstawiliśmy je w fotosach wyeksponowanych w gablotach umieszczonych na budynku galerii. Projektantem całości ogrodów i jego wykonawcą jest Hubert Kopciowski, historyk sztuki, który wraz z małżonką Wandą i synem Zenonem, jest również właścicielem usytuowanej w jej sąsiedztwie szkółki krzewów ozdobnych.
Ekspozycja ta pozwala zwiedzającym na prześledzenie bogatego rozwoju polskiej sztuki ogrodowej. Jest to propozycja dla młodzieży szkół ogólnokształcących, średnich i wyższych oraz miłośników piękna ożywionego.Ogrodom towarzyszą inne atrakcje jak: ptaszarnia, piramida z grillem, plac zabaw dla dzieci i młodzieży oraz galeria pamiątkarska.
Godziny otwarcia:Poniedziałek – Sobota: 9:00 – 19:00
Niedziela i Święta: 10:00 – 17:00
Ceny biletów:
Osoby dorosłe: 7 zł
Dzieci do 15 roku życia: 4 zł
Grupy zorganizowane (powyżej 15 osób): 5 zł
Opłata za przewodnika: 40 zł
Sesja zdjęciowa: 80 zł
W sieci:
WYBRANE ZDJĘCIA
Plany
Nie dodano
Zdjęcia
Filmy
Nie dodano
Rośliny
Ogród średniowieczny
W Polsce ogrody średniowieczne zachowały się w szczątkowych fragmentach. Na ich podstawie oraz literatury tego okresu, analogicznie do ogrodów europejskich, można z pewnym prawdopodobieństwem zrekonstruować najbardziej typowy ogród tego okresu. W przedstawionym przez nas ogrodzie oparliśmy się głównie na rysunkach architekta krajobrazu prof. Janusza Bogdanowskiego. Prekursorami zakładania ogrodów były zakony bernardynów, cystersów i kartuzów, a nawet zakony żebracze.
W średniowieczu wykształcił się typ ogrodu klasztornego, którego najważniejszym elementem był wirydarz 1 ujęty w czworobok, otoczony krużgankami. Stanowił on miejsce spacerów, wypoczynku i kontemplacji – niekiedy zwano go rajem biblijnym. Był pięknie zdobiony roślinami kwiatowymi, ziołami. Rośliny, oprócz swoich walorów estetycznych, reprezentowały również wartości symboliczne, np. fiołki były symbolem pokory, róże symbolem krwi męczeńskiej, białe lilie czystości wiary, bukszpan nieśmiertelności. Goździki stanowiły kwiat bogów, a jabłko było synonimem zła. Sam układ czworoboku sugerował pewien symboliczny wzorzec, który przypominał o czterech rzekach raju, a ich rogi to odwołanie do czterech ewangelistów. Później wirydarz stał się odrębną częścią ogrodów sytuowanych poza klasztorem,a przy zamkach poza ich murami.O charakterze wypoczynkowym ogrodu średniowiecznego świadczą dość powszechnie stosowane w tym okresie ławy darniowe 2 obmurowane cegłą, deskami lub oplecione po bokach wikliną i wypełnione u góry darnią. Natomiast tzw. chłodniki 3, zbudowane z żerdzi, oplecione winobluszczem, winoroślą czy chmielem, stanowiły ochłodę podczasspacerów. Treliaże natomiast dawały cień boczny.Poza wirydarzami były odrębne ogrody o charakterze użytkowym, jak: warzywnik, sad, zielnik, gaik i łąka kwietna. W warzywniku 5 siano bób, groch, soczewicę, ciecierzycę, a później kapustę, cebulę, rzepę, marchew i soczew (w średniowieczu najczęściej spożywano tzw. breję gotowaną z mieszanki bobu i prosa, która zastępowała białko zwierzęce; jako napój stosowano piwo, a w klasztorach wino z miodem – często niestety nadużywane, stąd znane powiedzenie: „pijany, jak mnich”).Niewielki ogród ziołowy zw. Herbularis 9 przeznaczony był do upraw roślin leczniczych, w którym rosły m.in.: szałwia, ruta, mięta, koper, rozmaryn, kminek, rumianek, cząber, rzeżucha, wrotycz, bazylia. Przy nim był sytuowany dom opata, a w ogrodach zamkowych dom lekarza, w którym przyrządzano lekarstwa.W otoczeniu klasztoru czy zamku urządzano sad 6 z sadzonymi w rzędach drzewami i krzewami owocowym: gruszami, jabłoniami, wiśniami, śliwami, czereśniami, brzoskwiniami, pigwami i morwami. Gaik 8 stanowił miejsce spacerów i ochłody.Odrębnym miejscem spacerów i zabaw była kwietna łąka 7 z dziko rosnącymi kwiatami stokrotek, orlików, dzwonków, krokusów, nagietek, konwalii, fiołków, bratków, przebiśniegów czy pierwiosnków.Nieodzownym elementem ogrodu średniowiecznego była studnia 4obudowana cembrowiną, sytuowana w centrum wirydarza lub w pobliżu warzywnika, a niekiedy również basen wodny.Z całości założenia ogrodu średniowiecznego w późniejszych wiekach wyodrębniły się parki i ogrody użytkowe, które nie są przedmiotem naszych rekonstrukcji. Średniowieczna sztuka ogrodowa w Polsce stała na dość wysokim poziomie, o czym świadczą zachowane podręczniki ogrodnictwa J. Słonki z 1472 lub tłumaczenia z łaciny A,Trzecieckiego z 1540r.
Ogród neorenesansowy
Polskie ogrody tego okresu XVI i pocz. XVIIw kształtowały się pod wpływem sztuki włoskiej, czego dowodem jest nazwanie najładniejszego ogrodu – ogrodem włoskim. Do rozpowszechnienia się tych wzorów przyczynili się architekci sprowadzeni z Włoch, jak Santi Guci, projektant ogrodu w Książu Wielkim. Ogrody renesansowe powstawały głównie przy rezydencjach pałacowych królów, magnatów, patrycjuszy miejskich i rozwijały się w dwóch kierunkach. We wczesnym okresie renesansu dominowała w ogrodach ich rola użytkowa, tak charakterystyczna dla sztuki średniowiecznej, nad estetyczną.
Było to rozwinięcie wirydarza w układzie szachownicowym, luźno związane z zabudową, z zastosowaniem nowych motywów renesansowych. Przykładem mogą być nie zachowane ogrody w Balicach, Mnikowie czy ogród królowej Bony na Wawelu aktualnie zrekonstruowany wg stanu z 1541r. W drugim okresie obowiązywały typowe dla tych założeń elementy stylistyczne, jak: symetria i geometryzacja przestrzeni nowymi elementami architektury ogrodowej. W klasycznej swej postaci ogród renesansowy zmierzał ku harmonijnemu pięknu swego wnętrza, a przykładem tego typu może być przedstawiony tu ogród. Jest on nieco zmodyfikowaną kopią, w pomniejszonej skali, neorenesansowego ogrodu założonego w latach 1855 – 1856 przez Bolesława Podczaszyńskiego na tarasie ogrodowym Sobieskich w Wilanowie. Wnętrze ogrodowe w porównaniu ze średniowiecznym jest bardziej złożone. Jego parter 1(płaszczyzna pozioma) jak i bryły wolno stojące mają geometryczną formę. Kwatery sytuowane symetrycznie względem głównej osi, przedzielone ścieżkami, były kształtowane w prostokąty, trójkąty, koła. Były zdobione na obrzeżach strzyżonymi krzewami (bukszpan, ligustr, jałowiec, itp.), a ich wnętrza wypełnione kwiatami różanymi, cebulowymi lub trawą. Ogród po bokach był ujęty w szpalery drzew liściastych (buki, klony) lub w treliaże 2 z pnączy (winorośle, tu wiciokrzew) dzieląc ogrody na części. Bryły wolno stojące – drzewa, kształtowane rośliny, rzeźby – dopełniały całości. Nieodzownym elementem ogrodowym były pergole zbudowane w prostych formach z żerdzi przykrywane od góry dzikim winem, pnącą fasolą, pnącymi różami 5 itp. i chroniły przed skwarem. Natomiast okazałe altany 4 z ławami, kryte dachem (niekiedy blachą miedzianą) przybierały kształty wielobocznych budowli, a okazalsze typu widokowego nazywano belwederami. Ciekawą budowlą plastyczną była fontanna 3 sytuowana centralnie na rozwidleniu dróg. Miała ona ożywiać ogród przez hałaśliwie wytryskującą lub spływającą kaskadami wodę. Do podnoszenia wody wykorzystywano zmyślne urządzenia pneumatyczne spiętrzające wodę i inne odprowadzające wodę (istniały liczne podręczniki ich budowy). Fontanny składały się z kilku części: basenu u podstawy z przelewem wody, zdobionego trzonu, czasz w postaci płaskich zbiorników umożliwiających kaskadowe przelewanie się wody. Fontanna była zwieńczona rzeźbą przedstawiającą bóstwa mórz i rzek (Neptun, delfin, faun) oraz dekorowana maszkarami. Oprócz fontann w ogrodach były stosowane wodospady, groty wodne. Opisane typy ogrodów współegzystowały wzajemnie oddziałując na siebie, a ich cechy obserwowano jeszcze długo w XVII wieku.
Ogród barokowy
W II poł. XVII wieku ogrody polskie wzorowały się na dużych założeniach francuskich. Cechowały je: reprezentacyjność, efektowność i bogactwo z dążnością do rozwiązań o dużych rozmiarach. Największy ich rozwój następuje w ogrodach pałacowych rezydencji królewskich, magnackich i kościelnych. Dojrzałą i bardziej rozwiniętą formą ogrodu barokowego są założenia ogrodowe np. w Nieborowie, Rogalinie i w – reprezentowanym tu – ogrodzie przy rezydencji króla Jana III Sobieskiego w Wilanowie. Pierwotnym twórcą ogrodu założonego w 1682 roku był gdańszczanin, kapitan i inżynier królewski Adolf Boya współpracujący z architektem holenderskim Tylmanem z Gameren.
Ogród o wydłużonej kompozycji jednoosiowej centralnie ułożony wobec pałacu 1 był położony na tarasach okalających go z trzech stron. Najważniejszym elementem jego założenia były bogate partery 9 porównywane do salonu. Inne elementy, podobnie jaki układ budynku, były np. ścianami, gabinetami, korytarzami, teatrami, itp. Okazałe partery były kształtowane z motywów stylizowanych form roślinnych – tu lilią – herbem Burbonów lub prostych form kół, prostokątów. Ich ozdobny rysunek wyznaczały nisko strzyżone żywopłoty z bukszpanów wypełnione w środku kwiatami jednorocznymi. Dopełnieniem barwności układu kompozycyjnego są ścieżki z kolorowego żwiru czy piasku z ich bogactwem dynamicznych linii. Podwójny rysunek stanowiły gazony trawiaste skontrastowane bryłami roślin, np. tui, cisów, bukszpanów, wkomponowanych w obrzeża kwater parteru. Pełni dynamiki dopełniały rzeźby na postumentach i centralnie usytuowany wieloboczny basen wodny 3 z rzeźbą postaci mitologicznych, jak Trytona dmiącego na rogu, Atlanta, Neptuna, itp. pełniąca funkcję fontanny z tryskającą wodą. Całość salonu parterowego była wieńczona szpalerami 4 wysokich drzew (grabów, buków, lip, klonów) o ścianach pełnych lub ażurowych. Nieco inną rolę pełniły aleje z drzew, które wyznaczały główne kierunki i służyły do spacerów. Dopełnieniem ogrodu były obiekty małej architektury: pawilony, oranżerie, groty, obudowane baseny wodne. Późniejszy rozwój ogrodów barokowych postępuje w kierunku zwiększenia bogactwa ich elementów, dekoracyjności i był charakterystyczny już dla ogrodów rokokowych.
Ogród rokokowy
W ogrodach XVIIIw zaznaczył się wpływ francuskiego stylu ogrodowego stworzonego przez Andre`Le Nőtra, a najwybitniejszym założeniem ogrodowym tego okresu był Wersal króla Ludwika XIV. Kompozycje ogrodów stały się bardziej złożone, a ich wyposażenie bogatszei ozdobniejsze. Ich duża dekoracyjność w stylu rokokowym, z jej kapryśną linią, na polskim gruncie występuje w małych założeniach ogrodowych, tworząc malownicze wizje tzw. „ogrodów w ogrodzie”. Niezwykle często kompozycje rokokowe zostają jakby nałożone na wcześniejszą barokową formę, np. ogród przy pałacu Błękitnym Krasickich w Warszawie. Najwybitniejszym przykładem dużych i okazałych założeń jest ogród przy pałacu Branickich w Białymstoku zbudowany w latach 1728-1758 nazwany Wersalem Podlaskim. Aktualnie jest częściowo zrekonstruowany przez Zieleń Miejską, ale nie stwarza korzystnego wrażenia.
Jego zasadniczy układ przedłużonej osi głównej został powiększony jeszcze o osie kompozycyjne.Niezwykle okazały był parter 2 składający się z ośmiu kwater zdobionych kapryśną, asymetryczną linią tzw. „rokailów” w formie wici roślinnej kształtowanej z niskich bukszpanów. Linie są uzupełniane barwnie kontrastującym kruszywem kamiennym koloru czerwonego i białego. Wzdłuż środkowej osi głównej – w dwóch rzędach 1 – stały na cokołach rzeźby figuralne i wazy, a między nimi rośliny kształtowane w kubłach. O bogactwie wystroju może świadczyć spis inwentarza z 1772 roku, który stwierdza istnienie 92 rzeźb figuralnych i 32 waz ogrodowych. Ozdabiały one również tarasy przed pałacem i balustrady wzdłuż muru obiegającego parter. Dodatkową ozdobą parteru były pojedyncze drzewa strzyżone geometrycznie. Wysokie ściany szpalerowe 3 formowane z lip, grabów i kasztanowców tworzyły boskiety uzupełnione pawilonami i oranżerią. Po bokach i na zakończeniu osi ujęto je kanałami wodnymi i zwierzyńcem. Echa białostockiego ogrodu znajdujemy w licznych naśladownictwach, np. w Opolu k.Puław, Natolinie, i in.
Ogród barokowo – angielski
Ogród i park oliwski w swej aktualnej formie są rozległym założeniem w części realizowanym w stylu późnego baroku z rozwinięciem późniejszym w stylu angielsko-chińskim.Ogród tzw. francuski przy rezydencji opata Hiacynta Rybickiego w Oliwie został zaprojektowany i założony w latach 1754-1756 przez Kazimierza Dębskiego. Kompozycja założenia składa się z dwóch krzyżujących się osi pod kątem prostym i sytuowanych asymetrycznie. Przed pałacem utworzono dziedziniec honorowy, a na jego przedłużeniu, za pałacem kunsztownie zdobiony parterowy 1 salon gazonowy (trawiasty) o wydłużony kształcie, obwiedziony wokół kapryśną linią z ciętych bukszpanów i wypełnioną bylinami i kwitnącymi roślinami jednorocznymi.
Centrum parteru jest zaakcentowane podniesionym nieco nasypem 2 z ziemi wypełnionym kwiatami, które, wraz z okalającymi go bukszpanami, stanowią okazałą barwną rozetę. Jej echem są koliste formy, podobnie kształtowane, sytuowane w półkolistych zakończeniach kompozycji gazonu. Całość parteru wieńczą w narożach cztery wysokie stożki 3 kształtowane z cisów i zwane namiotami tureckimi. Pierwotnie były one jeszcze zdobione roślinami w kubłach i rzeźbami na postumentach.Po bokach salon został ujęty w podwójny szpaler 4 lip (do dziś zachowanych) kształtowanych w formie bindażu i stanowią miłą ochłodę dla spacerujących. Poprzeczną oś stanowi wydłużony kanał otoczony z dwóch stron szpalerami okazałych lip, stwarzających iluzję zbliżania się ku widokowi morza.W latach 1782-1783 berliński ogrodnik Jerzy Saltzman nadaje ogrodowi cechy stylu angielsko-chińskiego, wzbogacając go o pawilony, mostki, kaskady i grotę szeptów. Grota 5, zbudowana z dwóch odrębnych półkul, pełni rolę akustycznej zabawy: osoby stojące w dwóch oddzielnych czaszach, odwrócone do siebie tyłem, słyszą szeptane przez siebie wyrazy, a – co szczególnie ciekawe – osoby spacerujące między grotami tej rozmowy nie słyszą. Zjawisko to jest zapewne skromnym nawiązaniem do efektów akustycznych muzyki organowej pobliskiej katedry. Szkoda, że te unikalne w kraju groty są dewastowane i raczej pełnią prozaiczną funkcję miejsca „odosobnienia”.
Ogród sentymentalno – romantyczny
W II poł. XVIIIw w kształtowaniu ogrodów pojawia się nowy kierunek, zwany krajobrazowym. Zrezygnowano z regularnych form barokowych na rzecz kształtowania naturalnego krajobrazu. Te ogrody, rozwijane pod wpływem szkoły angielskiej, charakteryzowały się szczególnym doborem krajobrazu, aby uzyskać odpowiednią scenerię, wpływającą na wywołanie emocji: miłości, smutku, przyjaźni, itp. Przykładem takiej swobodnej kompozycji krajobrazowo-sentymentalnej są ogrody księżnej Izabeli Czartoryskiej w Puławach, Aleksandrii w Siedlcach, Lubomirskiej na Mokotowie w Warszawie. Największą sławę zdobyły ogrody założone w 1778r przez księżnę Helenę Radziwiłłową w Arkadii obok Nieborowa. Były one kształtowany przez 40 lat przy czynnym udziale księżnej (wydała przewodnik po ogrodach) i czołowych architektów tego okresu, m.in. Szymona Bogumiła Zuga czy malarza i rysownika Piotra Norblina.
W zamierzeniu właścicielki Arkadia miała być pomnikiem szczególnie starożytnej Grecji z jej bogactwem mitologicznym oraz pomnikiem minionych dziejów. Nieduże budowle wkomponowane w otoczenie parku nie miały charakteru użytkowego. Wyrażały przede wszystkim przesłania symboliczne. Jedynie niektóre, jak Świątynia Diany, która pełniła rolę muzeum – lapidarium, miały charakter użytkowy. Ruiny akweduktu, łuku rzymskiego, bramy gotyckiej 1 to wyobrażenia zwycięstwa nad czasem. Przybytek Arcykapłana 2, zwany też Łazienkami, kształtowany w formie ruiny dodatkowo nawiązywał do minionych epok przez łączenie zachowanych detali architektonicznych w budowli i jej inkrustacji. Celem uzyskania odpowiednich nastrojów na budowlach zamieszczano odpowiednie inskrypcje zachęcające do zadumy, jak: „Ty, który teraz jesteś szczęśliwy, będziesz kiedyś musiał umrzeć”. Ten melancholijny ton wypływał również z osobistych doświadczeń księżnej, która straciła trzy córki. Odpowiednią nastrojowość dopełniały drzewa 3 sadzone w skupiskach, w których stare, uschnięte – symbolizujące śmierć – kontrastowały z drzewami wiotkimi, kwitnącymi.Drzewa o pokroju zwisającym miały skłaniać do zadumy nad przemijaniem życia. Inne rośliny jak zimozielone jałowce, tuje, bluszcze „mówiły” o nieśmiertelności. Nawet kolory kwiatów przemawiały symbolicznie, np. biel kwitnących akacji to symbol czystości obyczajów (tu również odwołanie do masońskiej nieskazitelności obyczajów, której członkiem była księżna). Początek XIXw i następne lata to dalsze kształtowanie ogrodu przez Henryka Ittaraw duchu porywów romantycznych (cyrk, grobowiec złudzeń – nie zachowane). Arkadia z czasem staje się jednym z najwybitniejszych ogrodów sentymentalno-romantycznych w Polsce, a nawet w Europie. Wiążę się to zapewne z dobrym stanem zachowania jej architektury i roślinności.
Ogród modernistyczny
W XX wieku szybka urbanizacja miasta, z jego podziałem na dzielnicę przemysłową i mieszkalną, narzucała potrzebę zakładania w ich wnętrzu coraz to nowych terenów zieleni. Powstają liczne skwery, zieleńce, bulwary (Gdynia, Kraków) powiązane ulicami (aleje uliczne) z budowlami lub placami z przeznaczeniem do krótkotrwałego wypoczynku. Tym zadaniom starają się sprostać architekci krajobrazu, tworząc np. parki kultury i wypoczynku, parki ogólnomiejskie o dużych kompozycjach w zgeometryzowanych formach w stylu nazwanym modernizmem.
W ogrodach o założeniach modernistycznych przeważają układy osiowe o asymetrycznej lub zrównoważonej kompozycji. Takim przykładem może być prezentowane tu nowe wnętrze kompozycyjne założone w okresie powojennym w południowej części Parku Łazienkowego udostępnione dla ludności w 1965 roku. Regularne wydłużone wnętrze ogrodowe składa się z dwóch rozdzielnych gazonów zamkniętych wysokimi żywopłotami 3 z dodatkowo kształtowanymi kulami na gazonach. Centralny 2, wydzielony gazon ukształtowany był w formie koła i obwiedziony rzędem płożących róż, dodatkowo jest zaakcentowany pośrodku przez rzeźbę 2, stojącej w otoczeniu rabaty kwiatowej, Jutrzenki autorstwa Zofii Trzcińskiej-Kamińskiej. Dopełnieniem kompozycji przestrzeni jest bogata szata roślinna składająca się z drzew wielogatunkowych iglastych i liściastych oraz krzewów. Dla pełniejszej rekreacji, przy ogrodzie został założony plac zabaw i gier dla dzieci.
Ogród wiejski
Po przemianach ustrojowych w 1989 roku niezwykle dynamicznie rozwijają się prywatne ogrody przydomowe. Ich powstaniu sprzyjała duża swoboda przekraczania granic i tym samym przenoszenia różnych wzorców ogrodowych. Na ich bogaty wystrój wpływ miała dostępność zróżnicowanego materiału roślinnego, jaki pojawił się w szkółkach hodowlanych i bogactwo rynku w zakresie detali wyposażenia ogrodowego. Osobiste gusta właścicieli, sentyment do historii i ich wzajemne oddziaływanie wpłynęło na wykształcenie się różnych stylów w tworzeniu ogrodów. Najbardziej upowszechniły się ogrody kształtowane w stylu wiejskim, japońskim i ogród wodny. Ogród w stylu wiejskim najczęściej nawiązywał do regionalizmu (swojszczyzny) i sięgał do sztuki ludowej.
Ogród podzielony na parcele, w którym centralnie sytuowane tondo 2 otoczone cegłą, był kształtowane koncentrycznie z róż rabatowych, tawułek, jednorocznych roślin, roślin cebulowych. Dominującym elementem kwiatowym jest duża rabata 3 wzdłuż płotu ze sztachet drewnianych, oplecionych chmielem, winobluszczem itp. Prezentuje ona całą gamę barw w zestawieniach kontrastowych, przerastających aż za obręb rabaty. Tworzą je rośliny bylinowe zmiennie kwitnące przez cały rok, jak: floksy, astry, ostróżki, lilie, słoneczniki, rudbekie, nasturcje. Rośliny są sadzone gęsto w grupach barwnych tak, aby wzajemnie się nie zacieniały, a więc za niskimi są wyższe. Duża kolorystyka ogrodu wynikała z potrzeby czynienia życie piękniejszym, ciekawszym i barwniejszym.Inna rabata 4, sytuowana wzdłuż ogrodu, jest kształtowana większymi krzewami ozdobnymi, jak: krzewuszka, forsycja, jaśminowiec wraz z krzewami iglastymi – głównie płożącymi, z punktowym ukwieceniem bylinowym. Niezbędnymi elementami pełniącymi funkcję użytkowe są elementy małej architektury, jak: bramka 1 wejściowa, piwniczka 6, czy drewniana studnia z żurawiem. Są one zdobione malowidłami, głównie stylizowanych roślin, a akcenty wolno stojących rzeźb „ludowych” dopełniają wrażenia piękna. Miejsce wypoczynku dla właścicieli pełniło patio 5 z ogniskiem zbudowane w formie koła, z pniakami do siedzenia, z cieniującym zapleckiem splecionych wici wierzbowych.
Ogród w stylu japońskim
Wyrafinowana kultura japońska wyrażająca się tak subtelnie w jej ogrodach została również rozpowszechniana w ogrodach Europy. Wybitnym tego przykładem jest ogród japoński we Wrocławiu urządzony pierwotnie jako ogród wystawowy w 1913 roku, aktualnie o powierzchni 3ha. Jest do dziś udostępniany dla zwiedzających. Jednak, podobnie jak w Japonii tak i w Polsce, ogrody tego typu to założenia wielkościowo małe. Przy ich założeniach niezbędna jest znajomość wielowiekowej tradycji, w której każdy jej element ma określone miejsce i znaczenie. Ma ścisły związki z kulturą, religią i filozofią życia. Surowe wybrzeże morza Japonii ze skałami i karłowatą roślinnością stanowiły inspirację dla twórców ogrodów. Miały one odwzorowywać w sposób symboliczny naturę i były jego miniaturą.
Jednym z elementów japońskiego ogrodu była rozległa perspektywa , dla której uzyskania stosowano elementy złudzeń, gdy np. większe okazy stawiano na pierwszym planie. Drzewa stanowiły główny akcent kompozycji, a szczególnie sosny, symbol siły i długowieczności. Ich korony, tworzone na podobieństwo niezwykłych form występujących w naturalnym środowisku surowego klimatu górskiego, były powyginane i posiadały dziwne kształty. Były formowane w układach asymetrycznych, np. w kształcie litery S lub w postaci poziomo ułożonych krążków 5. Krzewy formowane kuliście i półkoliście były dopełnieniem pejzażu. Mech na kamieniach i skarpach miał stwarzać wrażenie starości. Ogród musiał być atrakcyjny w różnych porach roku i dlatego sadzono głownie rośliny zimozielone iglaste i liściaste – kwitnące (azalie, rododendrony). W kompozycji ogrodu nieodzowne są naturalne kamienie polne, które, łączone np. w grupy, przedstawiały łańcuch górski. Kamień i żwir stanowiły główne tło o bogatej symbolicznej wymowie. Miały stwarzać poczucie idealnego spokoju i służyły medytacjom. Symboliczne przedstawienie morza 6, rzeki ze żwiru z ukształtowanymi, przez ich grabienie, falami; kamienie usytuowane w układzie potrójnym – symbolizującym wszechświat – niebo, ziemię i człowieka i – tak jak tu – wyspy wiecznego szczęścia. Tradycja tzw. „suchych ogrodów” rozwinęła się szczególnie przy klasztorach i wzajemnie nakładała się na ogrody pejzażowe i ogrody herbaciane, w których pawilon 4 herbaciarni i, związany z nim rytuał picia herbaty, był głównym elementem ogrodowym. Nieodłącznymi stałymi elementami ogrodu były mostki 2 nad rzeczką z kaskadą wodną, latarnie 7 kamienne przy ścieżkach, pagody, bramki 1 akcentujące wejście. Całość ogrodu była zwykle otoczona płotem z drewna, bambusów – miał on harmonijnie dopełnić przestrzeń.
Ogród wodny ze skarpą
Najbardziej rozpowszechnioną formą współczesnego ogrodu jest wnętrze ogrodowe z dominującym akcentem wodnym. Ożywione oczko 1 wodne z płynącą w kaskadach rzeczką, z gejzerem wyrzucanej do góry wody, wzbogacone dostojnie kwitnącymi liliami i pływającymi barwnymi rybkami, w całości otoczone na obrzeżu kwitnącymi bylinami – stwarza wiele wrażeń estetycznych odpoczywającym. Owe wrażenia wzmacniają rabaty ukształtowane w formie skalniaka 2 z piętrzącymi się uskokami ziemnymi, wzmocnionymi palisadą. Tu – płożące krzewy iglaste w otoczeniu niskich krzewów i kwitnących bylin – są na najwyższym poziomie zwieńczone większymi formami krzewów iglastych.
Po przeciwnej stronie jest nieco inaczej ukształtowana niska rabata 3 wypełniona bogactwem form zimozielonych roślin kulistych, wysmukłych oraz niskich z punktowo sytuowanymi bylinami. Natomiast kunsztownie kształtowany paw 5, z trwałych roślin liściastych, iglastych, bylin i kwitnących jednorocznych roślin w aranżacji otoczaków kamiennych i traw ozdobnych stanowi atrakcję dla zwiedzających.Ogrody to żywe i ciągle zmieniające się dzieło sztuki kształtowane przez ogrodnika.Ten krótki przegląd historyczny polskich ogrodów ozdobnych zapewne skłoni Państwa do zadumy nad ich bogactwem i wpłynie inspirująco na kształtowanie własnego otoczenia. Nasze ogrody są systematycznie wzbogacane o nowe elementy, dorastają one z czasem, zmieniają swe oblicza i tym samym zachęcają do ponownego odwiedzania.
Ogród bylinowy
Ogród bylinowy zatytułowany „Świat bylin” został w 2010 roku znacznie powiększony. Zajmuje powierzchnię 2.500 m2. Aktualnie jest największym ogrodem w całym kompleksie przestrzennym ogrodów pokazowych (w 2012 roku przewidujemy oddanie dla zwiedzających rozległej byliniarni). Nowy ogród bylinowy o kompozycji wydłużonego prostokąta zakończonego owalnym obejściem, został podzielony na kwatery. W centrum usytuowana jest altana z winoroślą. Każdy gatunek i odmiana bylinowa na kwaterach jest oznaczona etykietą. Najbardziej dekoracyjny jest wydłużony skalniak, z usytuowaną poniżej kompozycją w formie stylizowanej wici roślinnej, zbudowany z rojników i karmika z akcentami rzeźbiarskimi.
Na powyższym zdjęciu przedstawiamy plan najstarszej części ogrodu bylinowego. Na uwagę również zasługują rozległe kwatery z piwoniami i trawami ozdobnymi. Przy ogrodzie bylinowym zakładamy w bieżącym roku nieco mniejszy ogród z ciekawymi owocami, jak dereń jadalny, jarzębina, kasztan jadalny, bez czarny, aronia, borówka amerykańska i mandżurska, pigwa, oraz pnącza np. cytryniec aktinida, wraz z opisami nalewek.
Ogród ziołowy i ciekawych owoców
W roku bieżącym oddajemy do użytku mały ogród, który jest uzupełnieniem ogrodu bylinowego. Zioła – głównie lecznicze – są zaaranżowane w dwóch czworobokach usytuowanych symetrycznie z dekoracją rzeźbionych figur. Są to: macierzanki, oregano, lawenda, szałwia, pokrzywa, majeranek, koper, bazylia, mięta, babka, tymianek i inne.
Ciekawe owoce (mało znane), o dużych walorach smakowych i leczniczych podzielone są na grupy: kwasolubne, o zwykłych warunkach glebowych i pnącza.
- Kwasolubne: żurawina, borówka, brusznica, borówka amerykańska, golteria.
- W ziemi obojętnej: pigwa, pigwowiec, aronia, rokitnik, róża rogoza, berberis, dereń jadalny, jarzębina, morwa, bez czarny i inne.
- Pnącza: cytryniec, jeżyna, aktinidia. W gablotach są wystawione przykładowe przetwory jak: soki, dżemy, nalewki wraz z przepisami.
Palmiarnia
Palmiarnia wysokości 5m i powierzchni 200 m2, o konstrukcji rurowej, jest pokryta przezroczystym poliwęglanem komórkowym. Znajdują się w niej rośliny egzotyczne wraz z ptactwem trzech stref klimatycznych: równikowej, basenu morza śródziemnomorskiego i strefy suchej (meksykańskiej). Jednak największą atrakcję stanowią zapewne tzw. mini plantacje egzotycznych roślin użytkowych jak: bawełna, ryż, sorgo, kawa, herbata, ziemne migdały i orzeszki, pieprz, ananasy, cytrusy, granaty, figi, rodzynki, pomidory drzewiaste, bambusy i wiele innych. Przed palmiarnią w tzw. „Tropicano” znajdują się rośliny egzotyczne posadzone w ziemi i odpowiednio okrywane na zimę jak: acanty, gunery, bambusy, hibiskusy, budleje, rodzynki brazylijskie i inne. Natomiast w dodatkowej aranżacji skalniaka eksponowane są kaktusy i inne sukulenty.
Historia
Na powstanie ogrodów miało wpływ kilka sprzyjających czynników. Mini kompozycje stylowych ogrodów istniały już wcześniej w części sprzedażnej szkółki i cieszyły się dużym zainteresowaniem zwiedzających. Ponieważ ten areał ziemi był niezbędny dla poszerzenia ekspozycji części sprzedażnej, zaistniała konieczność jej likwidacji. Wyrośnięty materiał nasadzeniowy i zdobyte doświadczenia zachęcały do realizacji większego założenia ogrodowego. Podjęcie tematu rekonstrukcji najciekawszych polskich ogrodów historycznych wynikało z moich zainteresowań jako historyka sztuki i wewnętrznej potrzeby zaprezentowania Polskich Ogrodów z zastosowaniem materiałów rodzimych, zaaklimatyzowanych w naszych warunkach. Natomiast przejęcie szkółki, przez syna Zenona, pozwoliło mi na całkowite zaangażowanie się w realizację ogrodów. Dodatkowym inspiratorem twórczym była małżonka Wanda, której szczególnym dziełem są ogrody botaniczne i codzienna troska o wzbogacenie wrażeń estetycznych . Pełen obraz efektów dopełniają duże zaangażowanie pracowników ogrodów i szkółki.
Na podstawie literatury fachowej z zakresu historii Polskiej sztuki ogrodowej dokonałem wyboru najciekawszych ogrodów charakterystycznych dla poszczególnych epok. Po oglądzie zachowanych w Polsce ogrodów i sporządzeniu dokumentacji, wykonałem ich projekty w pomniejszonej skali. W 2004 roku przystąpiliśmy do pierwszych prac jak: wyrównanie ziemi i nawiezienie warstwy urodzajnej oraz prac związanych z instalacją nawodnieniową. W następnym roku zbudowaliśmy 8 ogrodów i udostępniliśmy je zwiedzającym: średniowieczny, neorenesansowy, barokowy, rokokowy, labirynt i stylowe ogrody współczesne: wiejski, japoński i ogród z oczkiem wodnym. W następnym roku część historyczną powiększyliśmy o ogrody: barokowo – angielski, krajobrazowo – historyczny i modernistyczny. W następnych latach zaistniała potrzeba wyeksponowania ogrodów typu botanicznego i tak powstały ogrody: bylinowy, ziołowy i ciekawych owoców, warzywnik oraz palmiarnia i tropicano z roślinami egzotycznymi. Przy urządzaniu najtrudniejszego obiektu – palmiarni – skorzystaliśmy z wiedzy i doświadczenia Pana dr Piotra Madaneckiego, który systematycznie wzbogacał je w ciekawe rośliny egzotyczne i sprawował opiekę pod względem ich zdrowotności i warunków hodowli.
Hubert Kopciowski
Ciekawostki
Opiekę naukową nad ogrodami sprawuje Pan dr Piotr Madanecki z Katedry Biologii i Botaniki Farmaceutycznej Akademii Medycznej w Gdańsku. Jest również naszym przedstawicielem we współpracy z ogrodami świata np. z Międzynarodowym Towarzystwem Hodowli Roślin Wodnych.
Źródła zdjęć i informacji, ciekawe linki:
Ogród zgłosiła:
Agnieszka Pastuszka
Wydarzenia
Źródła zdjęć – pod każdym zdjęciem w powiększeniu. Źródła i autorzy opisów oraz dodatkowe licencje dla treści – przejdź do zakładki „Więcej Informacji” (powyżej).